Το "ρομαντική κομεντί" έχει καταντήσει κάτι όπως το "έντεχνο" στο ελληνικό τραγούδι. Ότι περιλαμβάνει διαλόγους καλογραμμένους και δεν γεμίζει η οθόνη με αίμα είναι "κομεντί". Πολύ το χάρηκα με το φινάλε του Όνειρου της Κασσάνδρας, πρέπει να ήταν η πανολεθρία των κριτικών που χαρακτηρίζουν όλες τις ταινίες του Γούντι "κομεντί". Θα αφήσω το "ρομαντική" ασχολίαστο για να έχω και κάτι να γράψω κάποια επόμενη φορά.
Η ταινία ξεκινάει κλασσικά Γουντιαλλενικά με πλάνα του Παρισιού και τζαζ μουσική. Τα πλάνα κρατάνε αρκετά ώστε να δωθεί στην πόλη η κατάλληλη έμφαση ως σκηνή στην οποία θα διαδραματιστεί η πλοκή η οποία αυτή τη φορά έχει επιμύθιο ξεκάθαρο που καταβάλλει όλη την ταινία από την αρχή μέχρι το τέλος. Τα πλάνα φέρνουν στη μνήμη κάτι από την εισαγωγή του "Μανχάτταν".
"Η νοσταλγία είναι άρνηση" παρατηρεί ο αντιήρωας, το αρνητικό Εγώ του πρωταγωνιστή που απεγνωσμένα προσπαθεί να ζήσει τη ζωή που δεν έζησε σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν που δεσπόζει στο μυαλό του.
Ο Άλλεν προσφέρει στον πρωταγωνιστή το Φάντασμα του Παρελθόντος με τον ίδιο τρόπο που ο Ντίκενς το προσέφερε στον Εμπενίζερ Σκρουτζ. Τον μεταφέρει, καβάλα σε έναν από μηχανής θεό, στο παρελθόν και τον βάζει προ των ευθυνών του.
Πρώτα σπάει ο φόβος του θανάτου δια στόματος Χέμινγκγουει. Ο θάνατος δε ξεπερνιέται εντελώς αλλά το ερωτικό πάθος θριαμβεύει επί του θανάτου. "Το πάθος είναι το αντίθετο του θανάτου" είχε παρατηρήσει ο Τ. Ουίλλιαμς. Θανάτω θάνατον πατήσας το ερωτικό πάθος μας δείχνει το δρόμο για τη σωτηρία από τα εφηβικά μας άγχη που μας κατατρώνε. Ο φόβος του θανάτου είναι ασήμαντος προς το πάθος για τον ερωτικό σύντροφο. Γαμάτε γιατί χανόμαστε.
Ο Άλλεν είναι ξεκάθαρος: Ζήσε το τώρα με πάθος, ανακάλυψε τον έρωτα, whatever works, μην ψάχνεις το ιδανικό στο παρελθόν ή σε αυτό(ν) που δεν έχεις. Το ίδιο μήνυμα από το Whatever works έρχεται εδώ κρυστάλλινο, ξεκάθαρο, δυνατότερο. Ο Άλλεν επαναδιατυπώνει τα διδάγματα του Ρίλκε. Ανακάλυψε την ποιητικότητα στα πράγματα που έχεις, μην κατηγορείς το παρον ότι δε είναι αρκετό, κατηγόρησε τον εαυτό σου που δεν ζεις με το κατάλληλο πάθος και την κατάλληλη ένταση. Το εξιδανικευμένο παρελθόν είναι κι αυτό φορέας λαθών, σκοτεινών σημείων και αδυναμιών. Όπως και το παρόν δηλαδή. Το παρον όμως είναι εδώ, υπάρχει και εδώ δίνεται η πραγματική μάχη.
Ό Άλλεν κάνει αναφορά στον Εξολευθρετή Άγγελο του Μπονιουέλ. Ο πρωταγωνιστής δίνει την ιδέα στο Μπονιουέλ για την ταινία του. Αν στον Μπονιουέλ η παρηκμασμένη αστική τάξη μένει μέσα στο δωμάτιο επειδή προτιμά τον ξεπεσμό και την αυτοεξαφάνιση από το να αντικρύει την επανάσταση που έρχεται, αποκαλύπτοντας την πραγματική της φύση: Λύκοι έτοιμοι να κατασπαράξουν, στον Άλλεν οι ήρωες δεν έχουν αυτή την ταξικότητα. Ο εγκλωβισμός τους στο παρελθόν είναι επιλογή. Οι ήρωες είναι απέξω και πάνε στο παρελθόν για να μην αντιμετωπίσουν την φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Ο Άλλεν βάζει την κίνηση που δεν έχει ο Μπονιουέλ.
Η δεύτερη ήρωας της ιστορίας, η Αδριάννα, έχει κάτι από την Κριστίνα του Vicky Cristina Barcelona
ή από τους ήρωες του Match Point και του Όνειρου της Κασσάνδρας. Δε βολεύεται με τις σχέσεις της, ανασφαλής όπως όλοι οι ήρωες του Γούντι Άλλεν, ψάχνει τον ιδανικό έρωτα, την ψυχική τελειότητα και καταλήγει πάντα σε λάθος αγκαλιές που τις έχει εξιδανικεύσει, από καλλιτέχνες που αδυνατούν να την καταλάβουν και τη χρησιμοποιούν ως μέσο της Τέχνης τους. Είτε τη ζωγραφίζουν αποκόπτοντας όμως την ουσία της, είτε την πάνε για κυνήγι στο Κιλιμάντζαρο και τελικά καταλήγει να ψάχνει τη δικιά της διαφυγή στο παρελθόν, αδύναμη να κερδίσει το δικό της παρόν. Αλλά αυτή δεν είναι καλλιτέχνις. "Σκοπός του καλλιτέχνη δεν είναι να ενδίδει στην απελπισία αλλά να βρίσκει το αντίδοτο στο άσκοπο της ύπαρξης" μας λέει ο Άλλεν δια στόματος Γετρούδης Στάιν.
Νάτος λοιπόν ο Γούντι που αυτή τη φορά δεν ενδίδει στην τυχαιότητα των πραγμάτων αλλά προστάζει να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας! Επίπονο, μας ξεβολεύει αλλά αληθινό. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.
Η ταινία έχει και χάπι εντ! Ο ήρωας αγαπάει τη βροχή. "Τι καλό έχει η βροχή;" αναρωτιέται η σύζηγος που καταφεύγει στο πάθος της για τον άνθρωπο με τον οποίο ήταν κολλημένη στο Γυμνάσιο. Εγκλωβισμένη στο παρελθόν της καταφεύγει κι αυτή σε ξένη αγκαλιά. Η βροχή, που συμβολίζει ότι στη ζωή δεν έχει πάντα λιακάδα, φέρνει τις δικές της χαρές για όποιον προσπαθεί να ζήσει με αυτή. Αυτό είναι το χάπι έντ του Άλλεν.
Δε θα σταθώ εδώ σε εικαστικά τεχνάσματα του Άλλεν. Έχουν το δικό τους ενδιαφέρουν, όπως ενδιαφέρουν έχει να σχολιάσουμε και τον Νταλί αλλά ίσως μια επόμενη φορά!
Λαμπτήρας Πυρακτώσεως, τ. 9, Ιούλης 2012
